«Σφηνάκια σοφίας», του Χρήστου Σαλαμανίκα, εκδ. Γραφή

Πενήντα σφηνάκια σοφίας, πενήντα αποφθέγματα και ρητά διάσημων και σημαντικών ανθρώπων που θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να μάθει καλύτερα τον εαυτό του, να ψάξει βαθιά μέσα του και να κατανοήσει σημαντικές διαχρονικές έννοιες γύρω από την αλήθεια, την αυτοπεποίθηση, την αυτοβελτίωση και πολλά άλλα χάρη στην απλότητα της γραφής και στο χιούμορ που ελαφραίνει το κείμενο.

Βιβλίο Σφηνάκια σοφίας 
Συγγραφέας Χρήστος Σαλαμανίκας
Κατηγορία Non fiction
Εκδότης Γραφή
Συντάκτης: Πάνος Τουρλής

Ο Χρήστος Σαλαμανίκας έγραψε ένα κείμενο που με βοήθησε να γνωρίσω τον εαυτό μου, τις αρετές και τα δεινά του κόσμου που με περιβάλλει και να βυθιστώ στον μαγικό κόσμο της φιλοσοφίας. Μικρές γουλιές (όχι πάνω από έξι σελίδες το κάθε κεφάλαιο) που αποτυπώνουν όσα νιώθουμε, όσα φοβόμαστε να πούμε, όσα θα θέλαμε να ακούσουμε. Ο συγγραφέας καταθέτει μεγάλα λόγια ανθρώπων που έζησαν και στοχάστηκαν σε άλλες εποχές και μας τους φέρνει πιο κοντά, σπάει το φράγμα της χρονικής απόστασης και τους τοποθετεί στη δική μας καθημερινή ζωή του 21^ου αιώνα. Επιπλέον, με απλότητα και αλήθεια, όπως κάνουν οι φίλοι, μοιράζεται μαζί μας εμπειρίες και σκέψεις από τη δική του ζωή με αφορμή το εκάστοτε πρόσωπο που μας συστήνει. Είναι ένα βιβλίο που μπορούμε να διαβάσουμε ακολουθώντας τη σειρά των κειμένων ή και στην τύχη, που θα μας κρατήσει παρέα στις ώρες της σιωπής, της αναζήτησης και της σκέψης: «Για όσους αναζητούν νόημα στα λίγα, ουσία στο βάθος και μερικές γουλιές σοφίας». Όπως τονίζει ο συγγραφέας: «Είναι ένα σύντομο, περιεκτικό και όσο το δυνατόν ελαφρύ ανάγνωσμα για ορισμένα θεμελιώδη ερωτήματα και αξίες που απασχολούν την ανθρώπινη ύπαρξη, καθώς και για το πώς εμείς τα αντιλαμβανόμαστε, τα επεξεργαζόμαστε και τα απαντάμε μέσα στο εργαστήρι της σκέψης μας».

Από την αρχή με κέρδισε ο τρόπος γραφής, η ξεκάθαρη δομή και η επιλογή των προσώπων. Οι κλασικοί φιλόσοφοι (Σωκράτης, Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Επίκτητος, Πυθαγόρας, Σενέκας) συναντούν την κινεζική σκέψη (Λάο Τσε, Κομφούκιος) και την ινδική (Μαχάτμα Γκάντι, Σιντάρτα), τον Κάρολο Δαρβίνο και τον Τόμας Έντισον κι από κει φτάνουμε στον 20ό αιώνα με προσωπικότητες όπως Μαρία Μοντεσσόρι, Άννα Φρανκ, Βιρτζίνια Γουλφ, φυσικά Νίκος Καζαντζάκης κ. π. ά. Όλοι τους ήταν άνθρωποι με πείσμα, γνώσεις, φιλοδοξίες, όνειρα, ταλέντα, δυσκολεύτηκαν στα πρώτα τους βήματα αλλά κατάφεραν να φτάσουν ψηλά και να γίνουν πρότυπα και ήρωες. Όσο συναρπαστικές είναι οι ζωές τους άλλο τόσο ενδιαφέρουσες, διαχρονικές και σημαντικές είναι οι ρήσεις τους επί παντός επιστητού. Ο συγγραφέας δημιουργεί έτσι μια πινακοθήκη προσώπων απ’ όλες τις εποχές και μαζί μια πολύτιμη παρακαταθήκη συμβουλών, απόψεων και υποδείξεων που μπορούν να εμπνεύσουν τον καθένα από μας να ψάξει μέσα του και γύρω του για να βελτιωθεί, να ανακαλύψει το ταλέντο του και τον πραγματικό του εαυτό, να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και αυτοσεβασμό και πολλά άλλα. Τι να πρωτοξεχωρίσω και τι να σημειώσω: «Η αναζήτηση της γνώσης και της σοφίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα, σπουδαιότερα και πιο θαρραλέα ταξίδια που οφείλουμε να κάνουμε…σε αυτό το ταξίδι επιβάλλεται να θέσουμε μια αφετηρία: η γνώση της άγνοιάς μας!» (σελ. 20). Το αγαπημένο μου: «Το μοναδικό τζίνι που μπορεί να πραγματοποιεί επιθυμίες είναι η γνώση αλλά για να βγάλεις τη γνώση από το λυχνάρι της χρειάζεται χρόνος, θυσίες και πολύ τρίψιμο» (σελ. 131). Επίσης: «…άλλο πράγμα είναι η επιμονή, άλλο το πείσμα και άλλο η εθελοτυφλία» (σελ. 145).

Όταν ακούμε για φιλοσοφία το βάζουμε στα πόδια και δεν την επιλέγουμε για ανάγνωση. Να όμως που ο Χρήστος Σαλαμάγκας, με μια παιχνιδιάρικη γραφή, σπάει τη «σοβαρότητα» του θέματος με έναν γλυκό και άμεσο τρόπο οικειότητας. Καταφέρνει να μας δώσει έτσι τα βασικά γνωρίσματα της κάθε ρήσης, πώς και πότε ειπώθηκε και πώς επηρέασε τη μεταγενέστερη ανθρωπότητα με απλά και κατανοητά λόγια, με σύντομες προτάσεις και με μια διακριτική νότα χιούμορ. Επίσης χρησιμοποιεί ωραίες παραβολικές εικόνες για να κάνει πιο κατανοητά αυτά που θέλει να πει και να βοηθήσει τον αναγνώστη να τα εμπεδώσει με τον καλύτερο τρόπο, χωρίς στείρους ορισμούς και ακαδημαϊκές υπερβολές. Το ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι η ομοιογένεια των κειμένων, κάτι που δε διακρίνεται από την αρχή, δηλαδή δεν αναφέρεται κάτι και το αφήνουμε πίσω μας, προχωρώντας σε άλλη προσωπικότητα και θέμα, αντίθετα, όλα ανεξαιρέτως τα σφηνάκια είναι οι διαφορετικές πλευρές ενός πολυπρισματικού καθρέφτη, του εαυτού μας. Έτσι, το κάθε απόφθεγμα που αναλύεται αποτελεί ένα κομμάτι που έχουμε συναντήσει σε προηγούμενο σφηνάκι κι έρχεται και κουμπώνει στο συναρπαστικό παζλ αυτογνωσίας που μας χαρίζει το βιβλίο. Μικρές επαναλήψεις και διαφορετικές οπτικές γωνίες χτίζουν βήμα προς βήμα τον εσωτερικό μας κόσμο μέσα από πολύπλευρα σχήματα και ενδιαφέρουσες επαναλήψεις που πάντα θα κολλήσουν δίπλα σε κάτι καινούργιο που θα μάθουμε όσο προχωράμε την ανάγνωση, κάτι που βοηθάει στο να θυμόμαστε, να σκεφτόμαστε και να παραμένουμε σε εγρήγορση όσο ψάχνουμε την προσωπική μας αλήθεια.

Η ταπεινότητα του Σωκράτη με το «ουδέν οίδα» στη σημερινή εποχή της επιφανειακής γνώσης και της προχειρότητας, τα κακά του συμβιβασμού και της συνήθειας, ο αυτοσεβασμός και οι απαιτήσεις μας από αυτόν, τα κότσια που χρειάζονται απέναντι στη ζωή για να αφήσεις το στίγμα σου στο βιβλίο της (ας μην ξεχνάμε πως «τα όνειρά μας έχουν ανάγκη από προτροπή και συμπαράσταση»), οι «νταήδες» που καταστρέφουν τους στόχους και τα όνειρα (δηλαδή ο φόβος της αποτυχίας, της επίκρισης και της αμφιβολίας), οι μάχες που εσύ θα επιλέξεις να δώσεις, τα οφέλη του παιχνιδιού (ακόμη και στην ενήλικη ζωή!), η αδυναμία μας να ζητήσουμε βοήθεια, η επίγνωση και η επάρκεια ως αποτέλεσμα της καλής προετοιμασίας («ο μοναδικός τρόπος για να γίνεις επιτυχημένος, αγαπητός, σοφός είναι μέσα από την αυτογνωσία, την αυτοκριτική, την επιμονή, ακόμη και την αποτυχία»), η υλοποίηση και η φροντίδα αυτών που σκεφτόμαστε να πραγματοποιήσουμε («Οτιδήποτε σκεφτείς είναι κάτι που μπορείς να πραγματοποιήσεις. Διότι, αν δεν μπορούσες, ο εγκέφαλός σου δεν θα το σκεφτόταν ποτέ»), ο σεβασμός, η ενσυναίσθηση και η αγάπη που χρειάζεται η ανθρωπότητα για την επιβίωσή της, η ομορφιά της απλότητας, η γνώμη και η απαραίτητη σύνδεση με τη γνώση, το ταλέντο και οι χιλιάδες παράγοντες που πρέπει να συνδυαστούν για να αναδειχθεί και να καλλιεργηθεί, η μοναξιά και η διαφορετικότητα, αναπάντεχες αλήθειες (««Η ζωή δεν έστειλε ένα εμπόδιο ΣΕ μας αλλά ΓΙΑ μας»!»), ο φόβος της επίκρισης («ας μας επικρίνουν όσο θέλουν»), η προδοσία του εαυτού μας για να γίνουμε αρεστοί στους άλλους και χιλιάδες άλλα θέματα αποτελούν την ουσία του βιβλίου.

Τα «Σφηνάκια σοφίας» μας συστήνουν στοχαστές, ποιητές και φιλοσόφους αλλά και ηθοποιούς, συγγραφείς κ. ά. προσωπικότητες με ιδέες που άντεξαν στον χρόνο και που οι αλήθειες τους συνεχίζουν να έχουν ισχύ ή αντίκτυπο στην εποχή μας. Είναι ένα βιβλίο σκέψης, φιλοσοφίας και διαλογισμού που ξεχωρίζει απ’ όλα τ’ άλλα χάρη στη δομή του, στην επιλογή των παραδειγμάτων του και στην απλότητα της γραφής του, που το κάνει προσιτό στον καθένα. Στην υγεία μας!