Σε κάποια χώρα γίνονται εκλογές. Η καταμέτρηση των ψήφων στην πρωτεύουσα αναδεικνύει πρώτη δύναμη το λευκό με ποσοστό περίπου 70%. Oι εκλογές επαναλαμβάνονται την επόμενη Κυριακή και το λευκό ξεπερνά το 80%. Μπροστά στο διαφαινόμενο κενό εξουσίας, τα δύο μεγάλα κόμματα, ο κρατικός μηχανισμός και οι δημόσιες υπηρεσίες εγκαταλείπουν την πόλη, καταστρώνοντας αστυνομικά σχέδια για να ανακαλύψουν τον υποκινητή. Μια έκπληξη όμως περιμένει τους κρατούντες: ο πληθυσμός της πόλης αφυπνίζεται, «φωτίζεται», και ανακαλύπτει από την αρχή τις αξίες της αλληλεγγύης, της προσωπικής ευθύνης, της αλληλοβοήθειας. Το Κράτος όμως δεν έχει πει ακόμα την τελευταία λέξη. (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Βιβλίο Περί φωτίσεως
Τίτλος πρωτοτύπου Ensaio sobre a Lucidez
Συγγραφέας Jose Saramago
Μεταφραστής Αθηνά Ψυλλιά
Κατηγορία Κοινωνικό μυθιστόρημα
Εκδότης Καστανιώτης
Συντάκτης: Πάνος Τουρλής
Άτυπη συνέχεια του «Περί τυφλότητος». Τώρα έχουμε πάνω από 70 % λευκό στις δημοτικές εκλογές! Η κυβέρνηση 
πανικοβάλλεται, κηρύσσει κατάσταση έκτακτης ανάγκης και φυγαδεύεται. Η πόλη πολιορκείται από αστυνομία και στρατό. Γιατί ψήφισαν σε αυτήν την πόλη (που πριν 4 χρόνια είχε πάθει και κρούσμα τύφλωσης) σχεδόν όλοι λευκό; Κι όχι μόνο αυτό αλλά και ειδικά εντεταλμένοι πράκτορες που εστάλησαν κρυφά να ρωτήσουν διακριτικά τον κόσμο τι ψήφισε αναφέρουν ότι όλοι αρνούνται ότι ψήφισαν λευκό. Κι έρχεται ένας καταδότης να ενημερώσει την αστυνομία (που το έσκασε κι αυτή μαζί με την κυβέρνηση) για τη γυναίκα του γιατρού, που πριν 4 χρόνια δεν είχε τυφλωθεί, ίσως αυτή κρύβεται πίσω από αυτήν τη σκευωρία. Έτσι ένας επόπτης, ένας αστυνομικός και δύο πράκτορες στέλνονται να ερευνήσουν τα αίτια. Ο επόπτης όμως αρχίζει να αλλάζει ψυχολογικά και σιγά σιγά συμπαραστέκεται στη γυναίκα, που τη θεωρεί θύμα συνομωσίας.
Εξαίρετες σκιαγραφήσεις χαρακτήρων για άλλη μια φορά, ανθρωποκεντρικότατο μυθιστόρημα, περνάμε από τον έναν άνθρωπο στον άλλον, από τη μία άποψη στην άλλη κι όλο μαζί είναι ένα ακόμη δείγμα της πρωτότυπης γραφής του Jose Saramago, με τη συνεχή ροή του κειμένου (ερωταποκρίσεις και κείμενο αφήγησης ενιαία) να σε κρατάει δέσμιο μέχρι το τέλος. Δυστυχώς για άλλη μια φορά με απογοήτευσε το τέλος. Ούτε ότι τα πράγματα αποκαταστάθηκαν ούτε ότι άλλαξε η νοοτροπία, ούτε ότι κατάλαβαν το λάθος τους ούτε τίποτα. κρίμα γιατί είναι καλογραμμένο….
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
«Γεννιόμαστε και τη στιγμή εκείνη είναι σαν να κλείνουμε συμφωνία για όλη μας τη ζωή αλλά μπορεί να φτάσει η μέρα που θα αναρωτηθούμε ποιος το υπέγραψε αυτό για μένα» (σελ. 319).
«…υπήρξε μια εποχή, όταν η πέτρα απ’ την οποία είμαι φτιαγμένη ήταν λευκή, όταν μια πηγή ανάβλυζε μέρα και νύχτα από το κανάτι μου, ποτέ δε μου είπαν από πού προερχόταν τόσο νερό, εγώ απλώς βρισκόμουν εδώ κι έγειρα το κανάτι μου, τώρα ούτε σταγόνα δεν τρέχει κι ούτε ήρθε κανείς να μου πει γιατί τελείωσε» (σελ. 334-335).