Η Φωτεινή Αρχοντάκη είναι μια νέα γυναίκα με όνειρα και φιλοδοξίες. Μεγαλώνει, σπουδάζει, ερωτεύεται και το ζευγάρι, παρά τις αντιρρήσεις, παντρεύεται, μόνο που ένα παιδί με ειδικές ανάγκες θα τους φέρει μπροστά σε ένα σωρό προβλήματα. Από κει και πέρα τα πάντα καταρρέουν. Πώς θα συνεχίσουν; Τι θα κάνουν; Ποιος θα τους υποστηρίξει ουσιαστικά; Ποιες είναι οι δέκα αλήθειες που θα βοηθήσουν τη Φωτεινή στο δύσκολο μονοπάτι που την περιμένει; Πώς θα υποδεχτεί το παιδί η κλειστή κοινωνία του νησιού όπου μεγάλωσε και επέστρεψε; Τι κοινό έχει με την αυτοκτονία μιας μητέρας που μαζί οδήγησε το παιδί της στον θάνατο;
Βιβλίο Δέκα αλήθειες
Συγγραφέας Κατερίνα Κουτουκάκη
Κατηγορία Κοινωνικό μυθιστόρημα
Εκδότης Λιβάνης
Συντάκτης: Πάνος Τουρλής
Η Κατερίνα Κουτουκάκη, αξιοποιώντας την εμπειρία της στην ειδική αγωγή, γράφει ένα μυθιστόρημα για τις δυσκολίες που παρουσιάζονται όταν ένα μέλος της οικογένειας έχει ειδικές ανάγκες. Στήνει ένα ρεαλιστικό πλαίσιο, δημιουργεί ενδιαφέροντες χαρακτήρες και ακολουθεί πορείες και πλοκή που ο καθένας θα μπορούσε να συναντήσει και στη δική του ζωή. Το οικογενειακό υπόβαθρο, οι ελπίδες και οι προσδοκίες της, η προδοσία, η ελπίδα, η εγκατάλειψη, η δύναμη είναι γνωρίσματα που η πρωταγωνίστρια βιώνει σταδιακά κι όλα αυτά συγκροτούν μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα που αντικατοπτρίζει όλες εκείνες τις ηρωίδες που παίρνουν την απόφαση να μεγαλώσουν παιδιά που είναι διαφορετικά από τα άλλα. Δυστυχώς διαλύεται σταδιακά η σχέση της Φωτεινής και του Μάρκου. Φταίει η μικρή Ζωή; Φταίνε οι ίδιοι; Κάνουν σωστές κινήσεις; Αντιδρούν σωστά στα προβλήματα που εμφανίζονται; Φταίνε τα γονίδια του Μάρκου, όπως ισχυρίζεται και η πεθερά του; Από τη δεκαετία του 1980 έως τις αρχές του 21ου αιώνα παρακολουθούμε την ιστορία της οικογένειας που μεγάλωσε τη Φωτεινή, γνωρίζουμε τους γονείς και τ’ αδέλφια της, φίλους και γνωστούς. Η Μαρίκα, με την ακατανίκητη περιέργεια και την ανεξέλεγκτη παρεμβατικότητά της, οδηγεί τη σχέση με την κόρη της στα άκρα, με τον άντρα της να μην παίρνει θέση ανάμεσά τους. Η θεία της Φωτεινής, Σεμίρα, είναι το στήριγμα της ζωής της, και η κολλητή της, Ιωάννα, την ακολουθεί πιστά, ώσπου καταφέρνει να γίνει παιδίατρος και τότε… Απών απ’ όλ’ αυτά είναι ο αδελφός, ο Νίκος, που κρύβει όμως κι αυτός τα δικά του μυστικά. Από την άλλη έχουμε τον Μάρκο, τον γιο της μαγείρισσας Ερμιόνης, έναν άντρα σκληρό, δύσκολο, που καταφεύγει στη μαγεία της θάλασσας αρχικά για να κάνει μια δουλειά που του αρέσει και αργότερα για να ξεφύγει από μια μέγγενη που δεν τον αφήνει να ανασάνει. Η Χαρά Παυλίδου, που έριξε στον γκρεμό το αμάξι της μ’ εκείνη και τον γιο της μέσα σε αυτό, είναι ένας αναπάντεχος και έξυπνα τοποθετημένος συνδετικός κρίκος. Κι έχουμε κι άλλα πρόσωπα που γνωρίζει η Φωτεινή όσο βιώνει τις μεγάλες αλλαγές στη ζωή της.
Η αφήγηση διακόπτεται από πρωθύστερα που συμπληρώνουν το παρελθόν και την ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων, με τη
συγγραφέα κατά καιρούς να παίρνει θέση απευθυνόμενη σε δεύτερο πρόσωπο προς τον αναγνώστη, χωρίς όμως να αποκαλύπτει εξελίξεις μεταγενέστερες παρά μόνο για να διαπιστώνει και να επεξηγεί. Το κείμενο ίσως είναι πιο εκτεταμένο απ’ ό,τι θα έπρεπε, με αρκετές περιγραφές και αναλυτικές σκέψεις, δίνεται όμως έτσι το περιθώριο να γνωρίσουμε περισσότερο το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον της Φωτεινής, τις πρακτικές και ψυχολογικές της δυσκολίες, την καθημερινότητά της. Το ίδιο το παιδί δε βγαίνει πολύ στο προσκήνιο, αφήνοντας έτσι το περιθώριο να το μάθουμε μέσα από τη ζωή της Φωτεινής και των ανθρώπων που τη στηρίζουν ή την αποδιώχνουν, εξ ου και δε μαθαίνουμε ακριβώς το όνομα της ασθένειάς του. Η συγγραφέας δε θέλει να το ξεχωρίσει αλλά να το αναδείξει σε θαύμα μέσα από μια αφήγηση άκρως ρεαλιστική και συγκινητική. Όπως όλα τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, έτσι κι αυτό χρειάζεται θεραπείες και τον γονιό του να λειτουργεί υποστηρικτικά. Ο χρόνος είναι εκπαίδευση, υποστηρίζει η συγγραφέας. Η Φωτεινή νιώθει πως βιώνει ένα θάνατο αλλά καταφέρνει να ξεπερνάει τις δοκιμασίες. «Εκείνη δεν το ένιωθε, μα άλλαζε. Λύγιζε. Και μόλις έπιανε τον εαυτό της να λυγίζει, τον έπειθε να γίνει λίγο πιο σκληρός» (σελ. 236). Λείπουν η παιδεία και η γνώση από τους ανθρώπους, γι’ αυτό και η απάνθρωπη φοβία του περιβάλλοντος για όσα βιώνει ένα μέλος του. «-Δε θέλω να δοκιμάσω τα όριά μου… Καμιά φορά λέω «Δεν αντέχω άλλο» κι αμέσως μετά κάτι συμβαίνει αι αποδεικνύεται πως αντέχω κι άλλο» (σελ. 317).
«Άγγελοι επί γης είναι αυτά τα παιδιά… που τους ρίχνει ο Θεός ανάμεσά μας για να μάθουμε την άνευ όρων αγάπη» (σελ. 499). Με αυτά τα λόγια με βοήθησε το μυθιστόρημα να κατανοήσω καλύτερα τον ρόλο τους σε οικογένειες που δοκιμάζονται και η τρυφερή ματιά της συγγραφέως μου έδειξε με τον καλύτερο τρόπο πώς επηρεάζεται μια οικογένεια όταν παίρνει την απόφαση να μεγαλώσει αυτά τα πλάσματα. Πρακτικές δυσκολίες φυσικά και υπάρχουν, ψυχική και σωματική εξουθένωση επίσης, μοναξιά αφόρητη κι όμως όλα αυτά είναι ένας διαρκής αγώνας μεταξύ αγάπης και εγωισμού για ένα καλύτερο αύριο για τους γονείς και τα παιδιά τους. «Σε αυτήν τη ζωή που ήρθαμε να ζήσουμε, υπάρχουν δέκα αλήθειες… μόνοι μας τις μαθαίνουμε κι όσα μαθαίνεις μόνος σου με τη ζήση σου είναι η αλήθεια σου. Κι αυτές οι αλήθειες που ανακαλύπτεις μόνος σου είναι η πιο δικιά σου γνώση…» (σελ. 428). Ποιες είναι λοιπόν οι δέκα αλήθειες που αντιλαμβάνεται σταδιακά στη ζωή της η Φωτεινή και πώς θα τη βοηθήσει η καταγραφή τους σ’ ένα τετράδιο; Τι σημαίνει πρακτικά να μεγαλώνεις ένα παιδί με δυσκολίες; Η Κατερίνα Κουτουκάκη, αποφεύγοντας τον εύκολο και ρηχό μελοδραματισμό καταγράφει με οξυδέρκεια, αντικειμενικότητα και αγάπη μια ιστορία ηρωισμού, δοτικότητας και αυταπάρνησης που θα βοηθήσει πολλούς γονείς να αντέξουν λίγο ακόμη τις επιλογές τους.