Από το Αϊδίνι και τη Σμύρνη ως την Κύπρο, την Αθήνα και την εξωτική Ινδία, ξεδιπλώνεται η ιστορία μιας σύγχρονης Πηνελόπης με φόντο τις Χαμένες Πατρίδες. Γύρω από την Πηνελόπη, σαν γαϊτανάκι, πρόσωπα που τη σημάδεψαν: η Ζόι, ο Καλφατζής που «ξέρει να σώζει», ο Παρασκευάς με το «παρασκευάκι» του, η Κατίνα που ο «Ιορδάνης της πέθανε», ο βροχερός Φίλιππος και ο φωτεινός Φώτης, η μαγείρισσα η Φραγκώ… Ένα πληθωρικό μυθιστόρημα, που στριφογυρίζει με τρυφερότητα γύρω από την ιστορία του ελληνικού 20ου αιώνα, πλημμυρισμένο με εικόνες και μυρωδιές εποχής.
Βιβλίο Από δρυ παλιά κι από πέτρα
Συγγραφέας Νοέλ Μπάξερ
Κατηγορία Κοινωνικό μυθιστόρημα
Εκδότης Μεταίχμιο
Συντάκτης: Πάνος Τουρλής
«Πες μου κι εσύ το γένος σου κι ο τόπος σου ποιος είναι. Μήτε από δρυ γεννήθηκες παλιά, μήτε από πέτρα» (Ομήρου Οδύσσεια, ραψωδία τ στίχοι 162-163). Με αυτήν τη ρήση η συγγραφέας μάς καλωσορίζει στη ζωή της Πηνελόπης, που γεννιέται στο Αϊδίνι αλλά η μητέρα της τη στέλνει να ζήσει στην οικογένεια του Βρετανού υπηκόου και μεγάλου υφασματέμπορα Καλφατζή στην Κερύνεια της Κύπρου. Η Πηνελόπη μεγαλώνει, μαθαίνει τη ζωή, κάνει σκέψεις κι όνειρα και το ριζικό της την προορίζει να παντρευτεί και να μετακομίσει στη Σμύρνη λίγα χρόνια πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το 1922 είναι σταθμός στη ζωή της και βιώνει πολλές ανατροπές ως την έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Κύπρος Ινδία, Αθήνα, Κερύνεια, Σμύρνη, σ’ αυτούς τους τόπους ιχνηλατεί μια γυναίκα τη ζωή της κι αγωνίζεται να φτιάξει το δικό της στέρεο μέλλον.
Η περιπετειώδης αυτή μυθιστορία με τις μαγευτικές περιγραφές, τις έξυπνες ανατροπές, την ποικιλία των χαρακτήρων με κέρδισε και με τον τρόπο της αφήγησης, όπου κυριαρχεί η ιδέα να μας μιλούν εναλλάξ η Πηνελόπη και αργότερα η κόρη της σε πρώτο 
ενικό εν είδει συζήτησης μεταξύ τους Αυτό το μοτίβο ακολουθείται αργότερα κι από άλλα πρόσωπα αλλά η συγγραφέας βοηθά με τον τρόπο της να με καθοδηγήσει σωστά στον τόπο και τον χρόνο Η Σμύρνη με τα μάτια της Πηνελόπης («Πουθενά στον κόσμο δεν υπήρχε ανάλογη πόλη που να συνδυάζει τον ελληνικό νου, τη γλυκιά ραθυμία της Ανατολής, το εμπορικό δαιμόνιο των Εβραίων, την εργατικότητα των Αρμενίων, την κομψότητα του Παρισιού, τη φραγκολεβαντίνικη ευθυμία, τη στιβαρή ευρωπαϊκή ιδιοσυγκρασία. Όλα αυτά σε μια γη απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς και ιστορικής κληρονομιάς», σελ, 59). τα πλούτη της πόλης, η ζωή των Ελλήνων εκεί, κι αργότερα ο όλεθρος του δεύτερου πολέμου κι όχι μόνο αυτά αλλά και πολλά άλλα περιστατικά, ιστορικά και ιδιωτικά, συγκροτούν ένα πολύχρωμο παζλ γεμάτο αγάπη, εκπλήξεις, εμπόδια και ελπίδα.
Ανάμεσα στις γραμμές του κειμένου ξεφυτρώνουν και το εμπλουτίζουν στίχοι από την Οδύσσεια που δένουν τόσο μα τόσο ωραία με τη ροή που του δίνουν νέα εικόνα, νέα πνοή, ειδικά όταν κάποιοι στίχοι ταιριάζουν απόλυτα με τα αισθήματα των ηρώων και τα περιστατικά που μας αφηγείται η συγγραφέας. Ολοζώντανοι χαρακτήρες, μια ολοκληρωμένη γυναίκα (κοριτσάκι, μητέρα, γιαγιά) και μια ωραία τοιχογραφία των γεγονότων των αρχών του 20ού αιώνα μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας που αγάπησε, γέννησε, πόνεσε, μάτωσε είναι μερικά μόνο από τα θετικά χαρακτηριστικά του κειμένου. Ένας μικρός προβληματισμός πάντως μού δημιουργήθηκε από το γεγονός ότι η βρετανική υπηκοότητα της Πηνελόπης ερχόταν σε κρίσιμες στιγμές σαν από μηχανής θεός να τη σώσει και το επαναλαμβανόμενο αυτό μοτίβο κάπου αδυνάτισε ως ιδέα. Παρ’ όλ’ αυτά, η Πηνελόπη πέρασε διά πυρός και σιδήρου κι αντί να γίνει μια προπέτης γυναίκα, προκλητική και επηρμένη λόγω της τύχης της, δεν ύψωσε ποτέ ανάστημα, δεν ανέπτυξε εγωισμό και ψυχρότητα, αντίθετα, ωρίμασε σωστά, ενστάλαξε τη σοφία από τα βιώματά της μέσα της και συγκρότησε μια ενδιαφέρουσα, ταπεινή προσωπικότητα. Ακριβώς αυτή η πολυπλοκότητα στη σκιαγράφηση ενός χαρακτήρα δύσκολα απαντάται σήμερα σε ελληνικά μυθιστορήματα με τόση τέχνη και δουλειά όση στο μυθιστόρημα της Νοέλ Μπάξερ, κάνοντας έτσι τη συγγραφέα μια από τις αγαπημένες μου.
«Από δρυ παλιά κι από πέτρα» η ζωή της Πηνελόπης και των ανθρώπων που διασταυρώνονται με τη δική της, σ’ ένα μυθιστόρημα καλογραμμένο, νοσταλγικό και τρυφερό, όσο πρέπει συναισθηματικό, με βάθος, σκέψεις και περιεχόμενο. Η συναρπαστική ιστορία μάλιστα συνεχίζεται στην «Επιστροφή της Πηνελόπης».