1915, η Ελλάδα βρίσκεται στα πρόθυρα του πολέμου και η Λενιώ που σπουδάζει δασκάλα βρίσκεται στα πρόθυρα του έρωτα. Η χώρα βυθίζεται στον Εθνικό Διχασμό, η κοπέλα βυθίζεται στην αγκαλιά του εραστή της. Μια παρεξήγηση θα τους χωρίσει και τα πάντα θα έχουν αλλάξει όταν ξαναβρεθούν στη δίνη του εμφύλιου σπαραγμού κατά τη διάρκεια της Κατοχής του 1941-1944. Πώς θα ανθίσει ξανά ο έρωτας σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες; Πώς άντεξαν οι μανάδες που τα παιδιά τους βρέθηκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα; Ως πού μπορεί να φτάσει κάποιον το μίσος και η δίψα για εκδίκηση;
Βιβλίο Έστησ’ ο έρωτας χορό
Συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη
Κατηγορία Ιστορικό μυθιστόρημα / Ρομαντικό μυθιστόρημα
Εκδότης Διόπτρα
Συντάκτης: Πάνος Τουρλής
Η Γιώτα Γουβέλη έγραψε ένα τρυφερό μα και σκληρό μυθιστόρημα που με αφορμή μια ρομαντική ιστορία ξεδιπλώνει με τέχνη και μαεστρία μικρά και μεγάλα γεγονότα από την περίοδο του Εθνικού Διχασμού και κυρίως από τη σκληρή Κατοχή του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου στην Άμφισσα και στα γύρω χωριά. Πραγματικά πρόσωπα, σημαντικά ιστορικά γεγονότα και άλλα πραγματολογικά στοιχεία μπλέκουν με τις ιστορίες των ηρώων του βιβλίου και δημιουργούν ένα συναρπαστικό κείμενο γεμάτο ανατροπές, διαχρονικά μηνύματα και αξέχαστες σκηνές ηρωισμού, τρυφερότητας, αγάπης και μοιραίων επιλογών. Το μυθιστόρημα είναι διαιρεμένο σε δύο ξεκάθαρους κύκλους (1915-1941 και 1941-1944) που ενώνονται αναπάντεχα και με μαεστρία, κάνοντας τους χαρακτήρες να ξανασυναντιούνται κάτω από διαφορετικές συνθήκες και έχοντας προχωρήσει στη ζωή τους. Ταυτόχρονα, μέσα από ένα παλιό ημερολόγιο που ανακάλυψε η Λενιώ, ταξιδεύουμε για λίγο στο Μεσολόγγι της Επανάστασης του 1821 και της ηρωικής Εξόδου και ζούμε σχεδόν από κοντά την αγωνία, τον φόβο και την απελπισία των κατοίκων της πόλης, τις συνθήκες εξόδου, την προδοσία και τις τύχες της οικογένειας της αφηγήτριας.
Είμαστε στα 1915 και η Λενιώ Παπακώστα σπουδάζει στο Διδασκαλείο της Αθήνας για να γίνει δασκάλα. Με τα χίλια ζόρια
εξασφάλισαν χρήματα οι γονείς της, Λάμπης και Εριφύλη, για να τη στείλουν εκεί και να ξεφύγει από τη δύσκολη και σκληρή ζωή της επαρχίας. Φεύγει λοιπόν από το χωριό τους στα ριζά της Γκιώνας και ανακαλύπτει μια Αθήνα γεμάτη μαγεία, εκπλήξεις, ανεμελιά. Εκεί νιώθει προσωπική ανεξαρτησία, αυτενέργεια και ελεύθερη βούληση. Πειθαρχεί όμως στην αυστηρότητα του σχολείου και με συνεπή μελέτη προοδεύει αλλά δεν παύει να παρατηρεί την τόσο διαφορετική ζωή γύρω της: λούστροι και τραμ, μαγαζιά και ανάκτορα, η Βουλή, οι βασιλικοί στάβλοι, τα καφενεία στην πλατεία Συντάγματος (τα «Δαρδανέλλια»), το Πανεπιστήμιο, από το Διδασκαλείο ως την Πλάκα όπου μένει ο θείος που τη φιλοξενεί ζωντανεύουν όμορφες και ρεαλιστικές εικόνες της πρωτεύουσας των αρχών του 20ού αιώνα. Ο θείος Μένιος λοιπόν έχει χασάπικο στην οδό Αθηνάς και στάνες στο Μεταξουργείο, είναι παντρεμένος με τη γελαστή και στοργική θεία Ερμιόνη και η κόρη τους, Αμαλίτσα, με τα κοντυλογραμμένα χαρακτηριστικά, δένεται με γερή φιλία με τη Λενιώ. Είναι απλοί άνθρωποι που θα βιώσουν όμως κι αυτοί τις δικές τους περιπέτειες με την κόρη τους, με μια παράλληλη ιστορία που αντικατοπτρίζει την ηθική και την αυστηρότητα της εποχής.
Όμορφη η Αθήνα αλλά ας μην ξεχνάμε πως είμαστε και στην περίοδο του Εθνικού Διχασμού, όπου βενιζελικοί και βασιλικοί είναι στα μαχαίρια κι έτσι η συγγραφέας καταγράφει με ενάργεια και εμβρίθεια διάφορα χαρακτηριστικά στιγμιότυπα που δείχνουν την κατάσταση στις σωστές της διαστάσεις και δημιουργούν το κατάλληλο ιστορικό φόντο για την πλοκή. Ο γαλλικός στόλος του ντι Φουρνέ στο Φάληρο, ο βομβαρδισμός των ανακτόρων, το πλιάτσικο σε καταστήματα και σπίτια βενιζελικών, το ανάθεμα στον Βενιζέλο στο Πολύγωνο και πολλά άλλα είναι περιστατικά που ξεδιπλώνονται γύρω από τη ζωή της Λενιώς. Και τότε έρχεται ο έρωτας στα μάτια του εύελπι Αρχοντή Βούρου, μόνο που μια μεγάλη παρεξήγηση θα τους χωρίσει και θα τους οδηγήσει σε επιλογές που θα τους απομακρύνουν.
Στη συνέχεια, προχωράμε στην ιταλογερμανική Κατοχή, που καταλαμβάνει και το μεγαλύτερο μέρος του μυθιστορήματος, οπότε παρακολουθούμε τον αγώνα της επιβίωσης της Λενιώς, που εργάζεται ως δασκάλα στο χωριό της και προσπαθεί να στηρίξει τα παιδιά της και τους γονείς της. Η κόρη της, Εριφύλη, έγινε νοσοκόμα και ο γιος της, Περικλής, σπουδάζει Νομική στην Αθήνα. Η Εριφύλη θέλει να μείνει στο νοσοκομείο στην Άμφισσα γιατί, με παρότρυνση του γιατρού που ερωτεύτηκε, εισδύει στην Εθνική Αντίσταση και η Λενιώ ανησυχεί με όσα γίνονται από τους κατακτητές, καταλαβαίνει όμως πως ήρθε η ώρα το παιδί ν’ ανοίξει τα φτερά του και υπαναχωρεί. Ταυτόχρονα, ο Περικλής στρατολογήθηκε κι αυτός στην Εθνική Αντίσταση και επιστρέφει στην Γκιώνα για να πολεμήσει. Τα δυο παιδιά θα ενωθούν για το κοινό καλό, την απελευθέρωση, μια σειρά από μηχανορραφίες όμως ανωτέρων τους θα τους φέρουν σε αντίπαλα στρατόπεδα. Μέσα από μια σειρά πάντα συναρπαστικών περιστατικών ξεδιπλώνεται η Αντίσταση στην Άμφισσα, την Υπάτη και τις γύρω περιοχές, καταγράφονται αιματηρά γεγονότα στα οποία πρωταγωνιστούν οι ήρωες του βιβλίου και σταδιακά ξεδιπλώνεται ο εμφύλιος ανάμεσα στις αντάρτικες ομάδες, στους δημοκρατικούς και τους βασιλόφρονες, και πώς τοποθετούνται οι ήρωες του βιβλίου σε αυτά τα στρατόπεδα και με τι συνέπειες. «…μπερδεμένοι σ’ ένα γαϊτανάκι θανάτου κάτω από τη μαύρη σκιά του κατακτητή» (σελ. 303). Γιατί δυστυχώς: «…πέρα και πάνω από την πολιτική είναι η ανθρωπιά, αλλά την ακυρώνει ο φανατισμός και η αδιαλλαξία» (σελ. 189).
Και φτάνουμε στο ημερολόγιο της Λένης, η οποία εργάζεται ως δασκάλα στο ελληνικό σχολείο της Βιέννης και όταν ξέσπασε η Επανάσταση ήρθε στην Ελλάδα με τον άντρα της, Εμμανουήλ και τα δύο παιδιά τους, τη Ρούσσω και τον Ρήγα. Εμποτισμένοι με τις ιδέες του Ελληνικού Διαφωτισμού, εγκαταστάθηκαν στο Μεσολόγγι με το τραγικό μεγαλείο του κι έπιασαν φιλίες με την οικογένεια του Καπετάν Κότσικα, που είχε κερδίσει τον θαυμασμό του κόσμου για την ανδρεία, τη μόρφωση και την τιμιότητά του. Έτσι ξεδιπλώνονται με μαεστρία και επιλεγμένα πραγματολογικά στοιχεία η κατάσταση του Εμφύλιου πολέμου εκείνη την περίοδο ανάμεσα σε κυβερνητικούς και Πελοποννήσιους για την ηγεσία της επανάστασης, με αποτέλεσμα το Μεσολόγγι να αφεθεί στην τύχη του. Η Ρούσσω ερωτεύεται τον πιο ακατάλληλο άντρα και τη νύχτα της Εξόδου θα παιχτούν ταυτόχρονα πολλά δράματα στις ζωές των ανθρώπων της Λένης. Πώς εξηγούνται όμως κάποιες σημαδιακές ομοιότητες και κάποια κοινά στοιχεία στις ζωές των δύο γυναικών που τις χωρίζουν πάνω από 100 χρόνια; Τι συνέβη τη μοιραία νύχτα της Κυριακής των Βαΐων του 1822;
Το «Έστησ’ ο έρωτας χορό» της Γιώτας Γουβέλη είναι ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα που καταφέρνει ν’ αποφύγει τους σκοπέλους των κλισέ και να δημιουργήσει φρέσκες, συναρπαστικές ιστορίες που μου τράβηξαν το ενδιαφέρον από την αρχή ως το τέλος. Προσεκτικός και ενδιαφέρων ο σχεδιασμός της πλοκής, με μια παρεξήγηση να χωρίζει το πρωταγωνιστικό ζευγάρι όπως σε πολλά μυθιστορήματα, οι υπόλοιπες εξελίξεις είναι όμως ανατρεπτικές και πυροδοτούν την πλοκή με αναπάντεχο τρόπο. Όταν ξαναβρεθούν η Λενιώ και ο Αρχοντής τα πράγματα στις ζωές τους και γύρω τους θα είναι εντελώς διαφορετικά. Πόση δύναμη έχουν η αγάπη και η συγχώρεση όμως; Θα καταφέρει τελικά ο έρωτας να στήσει τον χορό του; Μήπως κάποια μυστικά τον εμποδίσουν; «Πόση δύναμη είχε η Ιστορία για να τους κλείσει σε ένα αναπόδραστο κουκούλι όπου μέσα του στριφογύριζαν σαν κολασμένοι Ούτε η δύναμη της αγάπης δεν μπορούσε να νικήσει την αγάπη της δύναμης» (σελ. 122). Μια ανατρεπτική ρομαντική ιστορία γεμάτη καίρια διαχρονικά μηνύματα, έξυπνο σχεδιασμό πλοκής και ενδιαφέροντες χαρακτήρες που αλλάζουν υπό το βάρος των ιστορικών γεγονότων, κάτι όμως μέσα τους παραμένει αναλλοίωτο. Η αγάπη; Η ελπίδα; Η συγχώρεση; Το μίσος; Αυτά και άλλα στοιχεία θα επηρεάσουν και θα καθοδηγήσουν τις επιλογές τους.