10506559_825573794121915_1661299552810449934_o

Σφαγή του Κατύν (Κατίν στο βιβλίο) ονομάζεται το έγκλημα των μαζικών εκτελέσεων χιλιάδων Πολωνών αξιωματικών, αστυνομικών, διανοούμενων, πολιτικών κρατουμένων και αιχμαλώτων πολέμου, που διαπράχθηκε από τη μυστική αστυνομία Λαϊκό Κομισαριάτο Εσωτερικών Υποθέσεων (γνωστότερο από τα αρχικά NKVD ως Νι-Κα-Βε-Ντε) της Ε.Σ.Σ.Δ. κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και συγκεκριμένα από τις αρχές Απριλίου μέχρι τα τέλη Μαΐου του 1940.

Βιβλίο Άνθρωπος χωρίς ανάσα
Τίτλος πρωτοτύπου A man without breath
Συγγραφέας Philip Kerr
Μεταφραστής Ανδρέας Αποστολίδης

Κατηγορία Ιστορικό μυθιστόρημα /
Αστυνομικό μυθιστόρημα 
Εκδότης Κέδρος
Συντάκτης: Πάνος Τουρλής

Σε απόσταση περίπου 500 χιλιομέτρων από τα σύνορα της Πολωνίας, εντός του Ρωσικού εδάφους, στο δάσος του Κατύν, που βρίσκεται 6,5 χλμ. από την ομώνυμη πόλη, θανατώθηκαν κατά χιλιάδες, κρατούμενοι από το στρατόπεδο συγκεντρώσεως του Κοζέλσκ. Ομοίως και σε άλλες περιοχές, εκτελέστηκαν κρατούμενοι των στρατοπέδων του Οστασκόφ και του Στάρομπελσκ, καθώς και από φυλακές της δυτικής Λευκορωσίας και δυτικής Ουκρανίας. Το γεγονός της σφαγής επηρέασε βαθιά τις σχέσεις Πολωνίας και Σοβιετικής Ένωσης για αρκετά χρόνια. Εκτιμάται πως ο αριθμός των θυμάτων έφτασε περίπου τις 22.000. Η πρώτη δημόσια αναφορά στο γεγονός της σφαγής του Κατύν έγινε στις 11 Απριλίου του 1943 μετά από ανακοίνωση αρχών της Ναζιστικής Γερμανίας περί της ανακάλυψης ομαδικού τάφου στο Σμολένσκ. Η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε οποιαδήποτε ευθύνη, επιρρίπτοντάς τη στη Ναζιστική Γερμανία μέχρι το 1990, όταν επισήμως αναγνώρισε και καταδίκασε το έγκλημα εκ μέρους της NKVD, όπως και μεταγενέστερες προσπάθειες συγκάλυψής του. Το 2008 τα ρωσικά δικαστήρια προχώρησαν σε αποχαρακτηρισμό των σχετικών σοβιετικών αρχείων και το 2010 η Ρωσία αναγνώρισε πως η σφαγή του Κατύν διαπράχθηκε με εντολή του Ιωσήφ Στάλιν και της σοβιετικής ηγεσίας. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσίας υποστηρίζει και σήμερα πως υπεύθυνη για τη σφαγή είναι η Ναζιστική Γερμανία, ενώ η Ρωσική κυβέρνηση, πέραν της αποδοχής των συμβάντων, απέφυγε να αποδεχτεί τον χαρακτηρισμό της γενοκτονίας ή των εγκλημάτων πολέμου για τα γεγονότα. Αν και δεν διασώζεται κανένα έγγραφο που να μαρτυρά το κίνητρο του Στάλιν για την απόφαση της μαζικής εκτέλεσης των κρατουμένων, ισχυρή θεωρείται η άποψη μεταξύ Ρώσων και Πολωνών ιστορικών πως την έλαβε, έστω εν μέρει, διότι συνιστούσαν μια ελίτ μελλοντικών ηγετών υπέρ μιας ανεξάρτητης Πολωνίας (περισσότερα εδώ).

Σε αυτό το ιστορικό υπόβαθρο κινείται η νέα περιπέτεια του Bernie Gunther, ο οποίος έχει εγκαταλείψει την Πολιτική Αστυνομία κι εργάζεται στο Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου. Λύκοι ξεθάβουν ανθρώπινα μέλη στο Σμολένσκ της Ρωσίας και όλα δείχνουν ότι πρόκειται για Πολωνούς αξιωματικούς που εκτελέσανε άνευ λόγου και αιτίας οι Ρώσοι, κάτι που μπορεί να το χρησιμοποιήσει η Γερμανία ως προπαγάνδα για να στρέψει εναντίον των Ρώσων την κοινή γνώμη και τους συμμάχους τους. Παράλληλα όμως στο Σμολένσκ αρχίζει και μια σειρά δολοφονιών με σχεδόν αποκεφαλισμένα πτώματα. Ποιος τους σκοτώνει και γιατί; Ποιος θέλει να καλύψει αυτό το εύρημα και για λογαριασμό τίνος δουλεύει; Ένα εκπληκτικό αστυνομικό μυθιστόρημα, με πολλή μελέτη και εργασία του συγγραφέα για την εποχή και τους πρωταγωνιστές του 1943. Ο άνθρωπος κεντά για άλλη μια φορά και μας χαρίζει άλλο ένα εκπληκτικό βιβλίο με δράση, ανατροπές, εκπλήξεις, ιστορικό φόντο, ιστορικά πρόσωπα (ο φον Κανάρις λειτουργεί σχεδόν σαν από μηχανής Θεός για τη σωτηρία του Bernie Gunther). Άλλο ένα πετραδάκι στον χαρακτήρα του Bernie Gunther, τον οποίο αγαπώ όλο και περισσότερο σε κάθε βιβλίο, ειδικά από τη στιγμή που αναγκάζεται να κάνει κάτι που δεν το συλλαμβάνει νους ανθρώπου! Και όλα αυτά στο Σμολένσκ, πόλη της Ρωσίας, την οποία είχαν κυριεύσει οι Γερμανοί το 1941 αλλά ανακατέλαβαν οι Ρώσοι το 1943, λίγες μέρες μετά από τη στιγμή που εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα, οπότε νιώθεις ότι ο χρόνος σε πιέζει όχι μόνο για να λύσεις το μυστήριο αλλά και για να σώσεις το τομάρι σου, Γερμανός ων, έτσι και μπουν οι Σύμμαχοι! Ο συγγραφέας σέβεται απόλυτα την αλήθεια πίσω από τα γεγονότα της ομαδικής εκτέλεσης και την περνάει δεξιοτεχνικότατα ανάμεσα στις γραμμές του κειμένου (γιατί σφαγιάστηκαν τόσοι άνθρωποι, από ποιους και γιατί και τι συνέπειες είχε αυτό μέχρι και σήμερα στη θέση της Ρωσίας έναντι του κόσμου όλου).

Ο Bernie Gunther παίρνει άλλο ένα μάθημα ζωής:

«Δεν μπορούσα να φανταστώ κάτι χειρότερο από την αποκάλυψη στρατιωτικών μυστικών αλλά, και πάλι, εκείνη την εποχή η αντίληψή μου για το κακό ήταν περιορισμένη λόγω της αφελούς πίστης μου στην εγγενή τιμιότητα των συμπατριωτών μου. Ύστερα από είκοσι χρόνια στην αστυνομία του Βερολίνου νόμιζα ότι ήξερα τα πάντα περί διαφθοράς αλλά, αν δεν είσαι διεφθαρμένος ο ίδιος, δεν μπορείς να ξέρεις πόσο είναι οι άλλοι στο κυνήγι του κέρδους και της εύνοιας. Τότε πίστευα ακόμα σε πράγματα όπως η τιμή, η ακεραιότητα και το καθήκον. Η ζωή είχε να μου διδάξει ακόμη το πιο σκληρό μάθημα απ’ όλα, ότι σε έναν διεφθαρμένο κόσμο το μόνο πράγμα στο οποίο μπορείς να στηριχτείς είναι η ίδια η διαφθορά, ο θάνατος και η ακόμη μεγαλύτερη διαφθορά, και ότι η τιμή και το καθήκον έχουν λίγη θέση σ\’ έναν κόσμο με Χίτλερ και Στάλιν» (σελ. 278).

Χαρακτηριστικό απόσπασμα:

«Ο Θεός θα έπρεπε σύντομα να διαλέξει πλευρά: να πάει με τους άθεους κομμουνιστές ή με τους βλάσφημους Γερμανούς. Με τέτοιες επιλογές ποιος θα γινόταν θεός» (σελ. 341).

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *